กรุ๊ปเลือดของแม่กับลูกไม่เข้ากัน อันตรายอย่างไร?

ปกติที่เราตรวจกรุ๊ปเลือด เราก็จะรู้ว่า กรุ๊ปเลือดของเราคือ กรุ๊ป A, AB, B หรือ O เช่นนี้เรียกว่า ระบบเลือด ABO แต่มีระบบเลือดอีกแบบหนึ่ง คือ ระบบเลือด RH

การจำแนกหมู่เลือดระบบ Rh จะตรวจสอบจากสารโปรตีนที่อยู่บนผิวของเม็ดเลือดแดง ซึ่งเรียกว่า แอนติเจน-ดี (Antigen-D) เป็นตัวบ่งบอกหมู่เลือดระบบ Rh(D)  แบ่งออกเป็น 2 หมู่คือ

  กรุ๊ปเลือด Rh บวก (Rh positive) ได้แก่ A+, B+, AB+ และ O+ คือ กรุ๊ปเลือดที่มีแอนติเจน-ดี (Antigen-D) อยู่ที่ผิวของเม็ดเลือดแดง ในคนไทยมีกรุ๊ปเลือด Rh (D) บวกประมาณ 99.7 %

  กรุ๊ปเลือด Rh ลบ (Rh negative) ได้แก่ A-, B-, AB- และ O- คือ กรุ๊ปเลือดที่ไม่มีแอนติเจน-ดี (Antigen-D) อยู่ที่ผิวของเม็ดเลือดแดง ในคนไทยพบว่า มีกรุ๊ปเลือดนี้เพียง 0.3 % หรือ 1,000 คน จะพบเพียง 3 คนเท่านั้น จึงเรียกว่า “กรุ๊ปเลือดหายาก ” หรือ ” กรุ๊ปเลือดพิเศษ ” นั่นเอง แต่ในชาวยุโรปผิวขาวจะพบ Rh negative ถึง 15%

ในกรณีที่แม่มีกรุ๊ปเลือด RH Negative แต่พ่อมีกรุ๊ปเลือด RH Positive ทำให้ลูกมีโอกาสมีกรุ๊ปเลือด RH Positive ซึ่งจะมีแอนติเจน-ดี (Antigen-D) อยู่ที่ผิวของเม็ดเลือดแดง ในขณะที่แม่ไม่มี ดังนั้นร่างกายของแม่ก็จะตรวจจับ แอนติเจน-ดี (Antigen-D) ว่าเป็นสิ่งแปลกปลอม และสร้างภูมิต้านทานต่อเม็ดเลือดแดงของลูกขึ้นมา เนื่องจากกรุ๊ปเลือดของแม่กับลูกไม่เข้ากัน

ร่างกายของแม่จะค่อย ๆ ใช้เวลาในการสร้างภูมิต้านทาน จนในที่สุดจะมีปริมาณภูมิต้านทานต่อแอนติเจน-ดี เกิดขึ้นอย่างมากในกระแสเลือดแม่ แต่ยังไม่พอที่จะทำลายแอนติเจน-ดีได้ เนื่องจากทารกอยู่ในครรภ์แม่เพียง 9 เดือน ลูกคนแรกจึงคลอดออกมาปกติ

แต่หากคุณแม่มีลูกคนที่สองเป็น Rh positive อีก เลือดของแม่ก็จะสร้างภูมิต้านทานต่อเม็ดเลือดแดงของลูกซึ่งมีแอนติเจนขึ้นมาอีก ภูมิต้านทานนี้จะผ่านรกเข้าไปยังกระแสเลือดของลูกทำให้ทารกในครรภ์ ทำให้เม็ดเลือดแดงของทารกตกตะกอน ลูกคนที่สองจะเป็นโรค Erythroblastosis Fetalis ซึ่งเป็นโรคโลหิตจางรุนแรง บางรายเม็ดเลือดแดงจะถูกทำลายแล้วแท้ง บางรายที่คลอดออกมาได้ก็จะเป็นโรคโลหิตจางและดีซ่านแล้วเสียชีวิตในภายหลัง ภาวะนี้เรียกว่าการไม่เข้ากันของกรุ๊ปเลือด Rh  (Rh incompatibility)

การป้องกันที่ดีที่สุด คือการไปฝากครรภ์แต่เนิ่นๆ  หากตรวจพบว่าคุณแม่มี Rh negative คุณหมอจะยาฉีดลดการสร้างภูมิต้านทานต่อเลือดของลูกให้เมื่อตั้งครรภ์ได้ 28 สัปดาห์หรือหลังคลอดภายใน 72 ชั่วโมง ยานี้มีชื่อว่า Rh immunoglobulin (Rhig) จะทำหน้าที่จับกับแอนติเจน-ดี บนเม็ดเลือดแดงลูก ทำให้ร่างกายแม่ไม่สามารถตรวจจับแอนติเจน-ดี ซึ่งเป็นสิ่งแปลกปลอมได้ ร่างกายแม่จึงไม่สร้างภูมิต้านทาน ก็จะไม่เกิดอาการกับลูกในครรภ์ต่อๆ มาค่ะ