ให้ลูกทานยาอย่างไร ถึงจะหายป่วย…

เมื่อคุณหมอมีการวินิจฉัยโรคแล้วสั่งยาให้กลับไปทานที่บ้าน คุณพ่อคุณแม่ก็จะต้องเตรียมยาให้ลูกทานด้วยตนเองตามเวลาที่ระบุไว้ในฉลาก บ่อยครั้งที่การเตรียมยา เก็บรักษา หรือวิธีการให้ยาไม่เป็นไปตามข้อควรปฏิบัติของยา ทำให้ลดประสิทธิภาพของตัวยาลง ส่งผลให้ลูกน้อยได้รับยาไม่ตรงตามขนาดที่ควรได้ อาการป่วยที่ควรจะดีขึ้นก็จะยาวนานออกไปครับ

      1. การเตรียมยา

ยาในเด็กมักจะเป็นยาน้ำที่มีตัวยาผสมกับน้ำเชื่อมรสต่าง ๆ เพื่อให้เด็กทานยาได้ง่าย โดยมีขนาดยาเป็นช้อนชาหรือเป็นซีซี ควรใช้ช้อนชาที่ได้รับมาพร้อมกับยาในการวัดปริมาณ หากระบุเป็นซีซี ควรใช้หลอดฉีดยาแบบไม่มีเข็มที่มีตัวเลขเป็นซีซีอยู่ข้างหลอด เมื่อรับยาจากเภสัชกรควรถามขนาดยาให้แน่ใจ และขอรับช้อนหรือหลอดฉีดยามาด้วยครับ ยาน้ำบางชนิดจะอยู่ในรูปผงยาบรรจุขวดซึ่งต้องเติมน้ำเองก่อน ควรอ่านฉลากว่าต้องเติมปริมาณเท่าใดซึ่งมักจะมีขีดระบุไว้บนฉลาก

      2. การรับประทานยาเม็ด

เมื่อเด็กอายุหรือน้ำหนักมากเกินกว่าที่จะทานยาน้ำ คุณหมอจะจ่ายยาให้เป็นยาเม็ด คุณพ่อคุณแม่อาจจะพบปัญหาเรื่องลูกการทานยายาก ทำให้ต้องบดยาเม็ดผสมน้ำหรือผสมในอาหาร โดยเฉพาะยาแคปซูลที่มักมีขนาดค่อนข้างใหญ่ ทำให้คุณพ่อคุณแม่แก้ปัญหาด้วยการแกะแคปซูลเพื่อนำผงยาออกมาละลายน้ำ ซึ่งวิธีการเหล่านี้ไม่ควรทำในตัวยาหลาย ๆ ชนิดเนื่องจากจะลดประสิทธิภาพของยาลง ดังนั้นคุณพ่อคุณแม่ควรปรึกษากับเภสัชกรว่ายาที่ได้รับมาสามารถใช้วิธีการเหล่านี้ได้หรือไม่

      3. ยาก่อนอาหาร – หลังอาหาร

ยาก่อนอาหารมักจะให้ทานก่อนอาหารประมาณ 30 นาทีถึงหนึ่งชั่วโมง เนื่องจากยาประเภทนี้อาจถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายได้น้อยลงเมื่อมีอาหารไปรบกวน ส่วนยาหลังอาหารมักจะให้ทานหลังจากทานอาหารไปแล้ว 15 ถึง 30 นาที ยาบางชนิดมีการระบุช่วงเวลาเป็นพิเศษในการทานยา ซึ่งเภสัชกรจะแจ้งให้ทราบตอนที่ได้รับยาครับ และไม่ควรผสมยาลงไปในอาหารหรือนมโดยตรง เมื่อลืมให้ลูกทานยาไม่ควรให้ทานเป็นสองเท่าในมื้อถัดไป ยาก่อนอาหารสามารถให้หลังจากทานอาหารได้เมื่อผ่านไปแล้วสองชั่วโมง ส่วนยาหลังอาหาร ให้ลูกทานขนมหรือของว่างก่อนทานยาได้ครับ แต่ควรข้ามไปมื้อถัดไป หากนึกได้ในเวลาที่ใกล้จะต้องทานอีกมื้อหนึ่ง

      4. หากอาเจียนยา

ถ้าลูกอาเจียนทันทีที่ทานยาหรือภายใน 30 นาทีหลังทานยา ให้ทานใหม่ในปริมาณยาเท่าเดิม หากเกินกว่านั้นให้ยาในมื้อถัดไปได้เลยครับ

      5. ทานยาให้ครบ

โดยเฉพาะยาฆ่าเชื้อโรค – แอนติไบโอติค (antibiotics) หรือที่มักเรียกกันติดปากว่ายาแก้อักเสบ (ซึ่งจริง ๆ แล้ว ไม่ควรเรียกว่ายาแก้อักเสบ เพราะจะทำให้สับสนกับยาแก้อักเสบประเภทอื่น ๆ) ควรให้ลูกทานให้ครบตามจำนวนวันที่คุณหมอแจ้งให้ทราบ การทานยาฆ่าเชื้อโรคครบจะช่วยลดการกลับเป็นซ้ำ และไม่ทำให้เกิดการดื้อยาของเชื้อโรค

อย่างไรก็ตาม เมื่อคุณพ่อคุณแม่สังเกตว่าการให้ยาที่เหมาะสมไม่ได้ทำให้ลูกมีอาการดีขึ้น ควรพาลูกไปพบคุณหมออีกครั้ง ในบางโรคอาการจะค่อย ๆ เปิดเผยออกมาตามลำดับเวลา ดังนั้นหากลูกมีอาการเปลี่ยนไปนอกเหนือไปจากยาที่ได้รับ หรืออาจมีอาการแย่ลงอย่าเพิ่งตกใจ พาไปพบคุณหมอใหม่อีกครั้งเพื่อให้ประเมินการวินิจฉัยและการรักษาใหม่นะครับ

 ที่มา : นายแพทย์กฤษณ์  ศรีธิหล้า

แพทยศาสตร์บัณฑิตมหาวิทยาลัยเชียงใหม่